هویت در معماری
عوامل موثر درشکل دادن هویت به معماری
معماری دارای هویت ، بیانگر هویت صاحب و سازندگانش است.همه کارهای باشکوه و ماندگار بر اساس نظر افرادی که در آن زندگی می کردند بنا شده است. این نظرات ویژه و ثابت است و معماری منحصر به فردی را در هر دوره زمانی وهر ملتی ایجاد کرده اند.هویت در معماری ، بر اساس نظرات منظم و ثابت و فعالیت های سازمان یافته شکل گرفته است.توازن بین فکر و عمل معماری باهویت را شکل می دهد.عدم هویت در معماری ، باعث بی ثباتی و بی هویتی در جامعه می شود. در بی هویتی مردم نمی دانند از معماری چه می خواهند و درنتیجه روشهای زودگذر را جایگزین ارزش ها و فرهنگ های معمول و صحیح می کنند.در این باره “لیون کرییرو”می گوید ظرافت طبع موقتی یکی از عوامل بحران است .معماری های زیبا باید تا دویست سال بعد نیز زیبا باقی بمانند.
بررسی عوامل شکل دادن هویت به معماری از سه جهت :
1-اصطلاحات فنی و تخصصی هویت
2-هویت در معماری
3-مطالعه مقایسه ای درباره بناهای معماری های معاصر
تکنیک و هنر در معماری از مهم ترین علامت ها و مشخصه های فرهنگ هر ملت است و در هر دوره تاریخی نشان دهنده محیط زندگی بشر است. فرهنگ و تکنولوژی مردم وجوامع از مهم ترین عوامل در حوزه معماری اند.
اگر ثبات ، استحکام ، خلاقیت و نوآوری در معماری باهم ترکیب شوند. تعهد به شرق یا غرب یا سنت،تنها معیارهای مهم نیستند.اجتناب ازنوآوری در شکل و ساختار به بهانه احترام به سنت ها ،درواقع بی اعتنایی به هدف اصلی معماری است.موضوع ارتباط بین فرهنگ و هویت معماری به عنوان یک جنبه از ارتباط بین بشر و ساختن و کیفیت محیط زندگی از سوی متفکران و معماران به چالش کشیده است.
الف-مفهوم هویت در معماری چیست؟
ب-چه سازه هایی هویت معماری دارند؟
مفهوم هویت:
واژه هویت در زمینه های مختلف،تعاریف و معانی متفاوتی دارد. مفهوم هویت در زمینه علوم سیاسی و اجتماعی،ساده و درعین حال دشوار است. ساده از این جهت که برای هرکس محسوس است و در عین حال دشوار است . جزئیات زیادی است . در اصطلاحات فلسفی،واژه هویت ،اشاره دارد به ماهیت و ذات و نوع فیزیکی موجودات. در لغت نامه دهخدا ،هویت برای توصیف درخواست و علت هر چیز به کار می رود.واژه هویت گاهی به وجود یک شی که نسبت به اشیاء دیگر ممتاز و قابل تشخیص است گفته می شود.
هویت به عنوان وسیله ای مادی،بیولوژیکی،روان شناختی و فرهنگی برای تشخیص و جداسازی هر شخص،جوامع از دیگران تعریف شود.این موضوع درجامعه یا ملت متفاوت است . هویت،تجلی دهنده مفاهیمی مانند وحدت،یکرنگی، انسجام ، دوام و ثبات است.
هویت فرهنگی در سه سطح :
مرحله اول :
عضویت در گروه های مختلف فکری،شغلی،اجتماعی،اقتصادی،سیاسی،فرهنگی،هنری و دیگر گروه هاست.مرحله محسوس و قابل لمس است.
مرحله دوم:
سطح دوم هم محسوس است اما تحت کنترل نیست. این سطح در طی چندین نسل به وجود آمده است . نتیجه تغییر نسل های مختلف است.
مرحله سوم:
محسوس و غیرعادی است . تا حدی مورد غفلت قرار گرفته است. برخی از روشن فکران این سطح را برای ایران، “روحیه ایرانی” نامیده اند.برای پیشرفت این سطح نیاز به دوره ای طولانی است و در جوامعی که تجربیات تاریخی چندین ساله و متمدن دارند بسیار غنی است.
معماری بخشی از هویت هر جامعه ای است و پیامی درباره مفهوم و ویژگی های آن جامعه است . به جغرافیا ، بینش ،سنت ،دیدگاه و اندیشه آن جامعه بستگی دارد.در واقع معماری نمایانگر وابستگی هاس طرح ساختمان ، نمای درونی و بیرونی بیانگرتمدن و فرهنگ هر ملت است.هویت ، توانایی تشخیص یک عنصر از سایر عناصر است و این ویژگی بارز از محیط در شرایط مختلف تغییر نمی کند. این ویژگی بارز می تواند فیزیکی باشد مانند شکل،اندازه،دکور،سبک ساختار، یا رفتار و اعمال خاصی باشد و یا عملکرد آن در محیط. از یک بنای باهویت عواملی مانند زیبایی،دانش،آگاهی واصول طراحی را میتوان برداشت کرد.
دو مشخصه اساسی هویت:
ثبات، تغییر و یا سکون ،حرکت هستند، هویت محصول تجربه شخصی است و به خاطر تفاوت در این تجربه ها،معنای هویت در جوامع مختلف تفاوت دارد.جریان هویتی ،یک مقایسه بین هدف و داده در ذهن فاعل است.هر منظره یا فضا،یک موجودیت خارجی و مستقل است اما به صورت یک پدیده ی وابسته درک می شود.هویت، همان وابستگی های شخصی است که در طول زمان به وسیله تجربه و آزمایش اندوخته شده است.
مهم ترین مشخصه های هویت معماری:
مکان ها پر ازخاطرات شخصی ،احساسات و ارزش ها هستند. دو عملکرد اساسی و عمده برای هویت:اولین عملکرد حس تشخیص و شناخت.عملکرد دوم نوعی عملکرد احساسی از هویت محیط. طراحی معماری ، ساده و در عین حال دشوار است.ایجاد فضا و مناظر ساده به نظر می رسد اما در حقیقت بسیار پیچیده و عمیق است. مردم تحت تأثیر محیط هستند.بشر وارد طبیعت شد محیطی مصنوعی ساخت و مدیریت کرد. رد پای بشر در طبیعت ،برای ایجاد تنوع در فضاهای معماری در طول تاریخ دستخوش تغییر شده است .در دوره های مختلف هویت پویایی و مانایی را تجربه کرده است. اگر هویت روند ثابتی داشت ،معماری هم وضعیتش ثابت و بدون تغییر بود. به هر حال هویت معماری مانند هویت انسانی و بشری،حالت سکون و پویایی را تجربه کرده است.
بشر در طول تاریخ انگیزه درونی و احساساتش را وارد معماری و تغییراتی در معماری ایجاد کرده است .عوامل بسیاری بر فرآیند ایجاد هویت در معماری تأثیرگذارند.
برای فهم این اصطلاح ابتدا باید با مفهوم فضا آشنا شویم.ارسطو فضا را به یک ظرف تشبیه کرده است.مفهوم فضا سه نوع دارد :فضای جغرافیایی،فضای زندگی و فضای معماری.
سازماندهی فضاها شامل طراحی فضاها برای رسیدن به هدفی ویژه که به وسیله نوع ارتباط بین عناصر تعیین می شود.این سازماندهی نظم ،ترتیب و موقعیت فضا را تعیین میکند. تفاوت در نوع سازمان دهی منجر به ایجاد تفاوت هایی در ارتباط معنایی بین فضاها می شود و با توجه به کاربرد ها و فرهنگ های مختلف،متفاوت است.
سازماندهی زمان :
مفاهیم از زمان در فرهنگ های مختلف با هم متفاوت است .تغییر وابسته به گذشت زمان است. طبیعت و محیط اطراف بشر در طول زمان تحت تاثیر اقلیمی پی در پی تغییر می کند.
سازماندهی معنایی :
هر فضای معماری آرزوهای خاص جامعه را نمایش می دهد و ظاهر انها را مناسب و تبدیل به نشانه می کند. معماری نظم و انضباط معنوی است. هر ساختمان جدای از استفاده و کارش انتقال دهنده با معنایی است که باید قابل فهم باشد. بعد معنایی در معماری با وقایع برجسته ، رنگ، فرم، سایز و مشخصات فیزیکی دیگر نشان داده می شود. بیشتر مواد ساختمانی ویژگی های خاص معنایی را نشان می دهند. مثلا طلا و سنگ مرمر ،ثروت ،دوام و صیقلی بودن را نشان میدهند. چوب طبیعی و گرم است و ارزش را تامین می کند که کاملا متناقض با طلا و سنگ مرمر است.
