“تاثیر تولید در اقتصاد،بررسی و ضرورت اجرایی جهش تولید”

“تاثیر تولید در اقتصاد،بررسی و ضرورت اجرایی جهش تولید”

تولید به چه معناست ؟!

تولید یا فرآوری، از اصطلاحات علم اقتصاد، به معنی تهیه کالا و خدمات مورد نیاز با استفاده از منابع و امکانات موجود است؛ و بر دو نوع است، تولید مداوم و تولید متناوب. فعالیّت تولیدی سلسله اقداماتی است که برای تبدیل منابع به کالا‌های مورد نیاز صورت می‌گیرد.

واژه Production در لغت به معانی استخراج، فراورده، محصول، کار، عمل، نتیجه، ارائه و تولید آمده‌است.

تولید یا ساخت نام صنعت بسیار مهمی ست که از ماقبل تاریخ ایجاد شد. شاید بتوان تولید را اولین صنعت بشر دانست. نیاز به تولید، منجر به پیشرفت تمام رشته‌های مهندسی شد.

در اقتصاد، خلق مطلوبیت از طریق فعالیت انسانی است. تولید از نظر علم اقتصاد، دربردارنده خلق اشیا توسط انسان نیز هست؛ ولی شامل دیگر فعالیت‌های خدماتی، چون حفاظت و نگهداری، پاکیزه‌سازی و … هم می‌شود.

همانطور که میدانید سال گذشته از سوی رهبر معظم انقلاب رونق تولید نامگذاری شد و و با توجه به تحرکات مثبت انجام گرفته در طی این یکسال سال 99 نیز جهش تولید نامگذاری شد.
جهش تولید به چه معناست؟
ابتدا باید جهش تولید را تعریف کرد. طبق تعریف، هر شاخص اقتصادی که به یک باره با یک افزایش محسوس و غیر قابل پیش بینی مواجه می شود، به آن جهش می گوییم؛ یعنی جهش به معنای افزایش سطح بالا و دفعی در مقابل افزایش کم و تدریجی است.

جهش تولید در شرایط کسادی ممکن است؟
پس از نام گذاری سال ۱۳۹۹ از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان «جهش تولید» اولین سوالاتی که برای مردم پیش آمد، این بود که چرا جهش تولید؟ آیا در شرایط رکود فراگیر ناشی از بیماری کرونا، مدیریت نامناسب اقتصاد، کاهش درآمد نفتی و اثرگذاری تحریم ها که حفظ سطح تولید را هم دشوار کرده، می توان به جهش تولید رسید؟ با توجه به شرایط فعلی اقتصاد ایران که عمده شاخص های اقتصادی از حال و روز خوبی حکایت ندارند، رهبر انقلاب بر مبنای چه محاسبه ای افق سیاستگذاری اقتصادی را در سال جدید تحقق «جهش تولید» قرار داده اند؟

پاسخ به این سوالات، ساده است. نام گذاری سال جاری به عنوان جهش تولید که شاید از نگاه ظاهری با فضای حاکم بر جامعه متفاوت باشد، اما نشانه رویکرد مبتنی بر فرصت دیدن تهدیدات موجود است.

این پاسخ را می توان با نگاهی به مدیریت اقتصاد کشور در شرایط کاهش درآمد نفتی ساده سازی کرد. درست است که تحریم ها و کاهش درآمد نفتی، بودجه دولت را دچار مشکل کرده است، اما تجربه دو سال اخیر به خوبی نشان داد که بودجه غیرنفتی که تا چند سال قبل، لولوی اقتصاد ایران بود، اکنون به سختی و به تدریج در حال تحقق است.

البته اگر دولت ها از همان دو دهه قبل که خبری از تحریم های نفتی نبود، به هشدارهای رهبر معظم انقلاب برای کاهش وابستگی به نفت توجه می کردند، اکنون ایران به راحتی با تحریم های نفتی کنار می آمد و حتی گزینه تحریم نفتی علیه ایران از روی میز آمریکا برداشته می شد، مشابه وضعیتی که درباره گزینه تحریم بنزینی ایران پس از خودکفایی آن رخ داد.

مهدی طغیانی، استاد اقتصاد و نماینده منتخب اصفهان در مجلس یازدهم هم درباره چگونگی تحقق جهش تولید به چند راهکار عملیاتی اشاره کرده و می گوید: مالیات در جهش تولید نقش مهم و اساسی ایفا می کند، اما در اقتصاد ایران از مالیات به عنوان درآمد یاد می شود، در حالی که کشورهای پیشرفته از این بخش به عنوان کمک به بخش تولید بهره می برند.

وی با بیان این که رفع موانع تولید از دیگر نیازهای جهش تولید است، افزود: بهبود فضای کسب وکار مهم ترین اقدامی است که باید انجام شود که زیرساخت آن ثبات اقتصادی به خصوص در بخش های ارزی است.

طغیانی تاکید کرد: برای فراهم کردن بستر تولید باید بازارهایی مانند ارز، طلا، سکه، مسکن و خودرو از حباب تخلیه شود و بخش هایی که ارزش افزوده ای برای اقتصاد ندارند با ابزار مالیاتی کنترل شوند. به عنوان مثال بازار ارز باید از ثبات برخوردار باشد و راه کنترل این بازار مالیات است.

به گفته وی، بازارهای غیر مولد باید جذابیت خود را از دست بدهند و مالیات بهترین ابزار بازدارنده است، در این صورت سرمایه به بخش تولید هدایت می شود. این تجربه چندین ساله کشورهای پیشرفته است که برای حمایت از تولید خود انجام می دهند.

این کارشناس اقتصادی با بیان این که فرمول مالیات جزئیات زیادی دارد، تصریح کرد: مشکل اساسی اقتصاد ایران در اجرا نشدن همین جزئیات است و نبود شفافیت در حوزه های مالیاتی و نظام بانکی که مشخص نیست این سرمایه ها به کدام بخش هدایت می شود به مشکلات دامن می زند. اکنون نظام مالیاتی ایران نه درآمدزایی لازم را دارد و نه مانع ورود سرمایه به بازارهای غیر مولد است.

جهش تولید در کدام صنایع آسان تر است؟
سوالی که ابتدای متن مطرح شد این بود با توجه به کسادی حاکم بر کسب وکارهای خرد در ماه های اخیر و احتمال تشدید این کسادی در ماه های آینده به علت تداوم تبعات بیماری کرونا، سخن از جهش تولید تا چه حد منطقی است؟

در دو سال اخیر که که شعار سال مربوط به حمایت از کالای ایرانی و رونق تولید بود، با وجود آغاز تحریم های گسترده اقتصادی آمریکا، ظرفیت های جدیدی برای تولیدات داخلی در ایران فراهم شد.

به عنوان مثال، خروج بسیاری از شرکت های خارجی به واسطه تنگ تر شدن حلقه تحریم های اقتصادی، چنان فضا را برای حضور تولیدکنندگان داخلی مساعد کرده که در برخی بخش ها همچون لوازم خانگی و پوشاک، رشد چشمگیری در افزایش تولیدات محصولات ایرانی پدید آمده است.

شاکری در این زمینه معتقد است صنایعی که کاربر و ارزآور هستند و ارزبر نیستند، مثل بخشی از صنایع لوازم خانگی، کفش، لباس، ظروف و… وضعشان در دو سال اخیر پس از تحریم ها فوق العاده خوب شده است؛ اما صنایعی مثل خودروسازی که ارزبر و سرمایه بر بودند و کاربر نبودند، به محض این که به مشکلی در بخشی از زنجیره تامین شان برخورده اند، دچار مشکل شدند.

سال ۹۸ یک آزمایشگاه فوق العاده ای بود که بفهمیم کدام یک از صنایعمان نه تنها در شرایط تحریمی دچار مشکل نشدند، بلکه به صورت درون زا شروع به رشد کردند و کدام یک از صنایع دچار مشکل شدند. پس ما واقعا می توانیم با تمرکز امکانات حکمرانی که داریم به جهش تولید برسیم. قطعا چنین مسیری در سال ۹۹ مشروط به شرایطی شدنی است.

کارشناسان معتقدند کرونا به رغم این که مشکلات زیادی ایجاد کرده، اما به لحاظ اقتصادی می تواند یک فرصت باشد به خصوص برای صنایع تولید لوازم بهداشتی، مواد غذایی و فروشگاه های آنلاین. تجربه دو ماه اخیر هم همین را نشان می دهد، زیرا برخی کارگاه هایی که به علت شرایط فعلی تعطیل شده بودند توانستند با تغییر کاربری به تولید لوازم بهداشتی روی بیاورند و حتی به استخدام نیروی کار جدید هم محتاج و چند شیفته مشغول به کار شدند.

شاکری در این زمینه می گوید: من کرونا را یک فرصت می دانم؛ یعنی هر سناریویی مثل سناریوی قرنطینه یا سناریوی افزایش تعداد تست ها و جدا کردن افراد مشکوک را انتخاب بکنیم، برای همه اینها می توان بسته های اقتصادی تعریف کرد که نه تنها کرونا را تبدیل به یک تهدید اقتصادی نمی کند، بلکه امکان بست سیاست های مالی و امکان جهت دهی را می دهد. اصلا یک فرصت استثنایی است که می توان از آن برای رونق تولید و جهش تولید استفاده کرد.